بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، لە نێو باخچە دڵڕفێن و مێژووییەکانی شیراز، باخچەی ئێرەم وەک گەوهەرێکی درەوشاوە دەردەکەوێت.
مێژووی درووستبوونی باخچەی ئیرەم نادیارە، بەڵام بەڵگە و ئاماژەکان لە سەفەر و شیعرەکانی حافزدا ئاماژە بەوە دەکەن کە ئەم باخچەیە لە سەدەی 10 و 11 ی کۆچیدا بوونی هەبووە. هەندێک پێیان وایە ئەم باخچەیە لە سەردەمی سەلجوقییەکاندا درووستکراوە و بە تێپەڕبوونی کات شاهیدی هەوراز و نشێوی زۆر بووە.
خاوەنەکانی باغ ئێرەم
لە سەردەمی قاجاڕدا باغی ئێرەم کەوتە دەست جانی خانی ئیلخانی قەشقایی و هاوسەرەکەی و بینا ڕەسەنەکەی لە لایەن محەممەد قولی خان کوڕەکەیانەوە لە سەردەمی فەتح عەلی شا درووستکراوە. دوای ئەوە ئەم باخچەیە بوو بە موڵکی بنەماڵە جۆراوجۆرەکان لەوانە ناسر ئەلمولک قەوامی و قەشقایی.
نۆژەنکردنەوە و ئاوەدانکردنەوەی باخچەی ئێرەم
لە سەردەمی پەهلەویدا باخچەی ئیرەم لە دۆخێکی خراپدا بوو، بەڵام بە هەوڵی نۆژەنکاران، باخچەکە نۆژەنکرایەوە و گەڕایەوە بۆ شکۆمەندی پێشووی.
دیوارە قوڕاوییە وێرانبووەکان بە دیواری بەرد جێگیرکران و بینای سەرەکی نۆژەنکرانەوە و هۆڵی ئاوێنە و تابلۆکانی نۆژەنکرانەوە.
شوێنێکی میراتی جیهانی
بە فرەچەشنی ڕووەکی ناوازە و تەلارسازی شایستە و بەهای مێژوویی بەرز، باخچەی ئێرەم لە ساڵی 2011 لە گەڵ هەشت باخچەی دیکەی ئێران لە لیستی میراتی جیهانی یونسکۆدا تۆمارکرا.
بەشە جیاوازەکانی باخچەی ئێرەم
ڕێڕەوی نێوان باخچەکان:
ئەم ڕێگایە بە درەختی سرووشتی بەرز و دیمەنێکی جوانەوە دڵی باخچەی ئێرەم پێکدەهێنێت. لەم بەشەدا کۆنترین و بەرزترین درەختی سرووشتی لە شیراز کە تەمەنی 1000 ساڵە و بەرزییەکەی 35 مەترە هەڵکەوتووە.
نووسراوەکان(کەتیبەکان):
باخچەی ئێرەم پڕە لە نووسراوی مێژوویی کە ئاسەواری سەردەمی قاجاڕین. نووسراوەکانی دەروازەی باکوری ڕۆژهەڵات و نووسراوەکانی سەر ڕووبەری ڕۆژهەڵاتی کۆشکەکە و نووسراوەکانی ناو گۆمەکە، هەریەکەیان جوانی و شکۆمەندییەکی تایبەت بۆ باخچەکە زیاد دەکەن.
کۆشکی باغی ئێرەم:
ئەم کۆشکە سێ نهۆمییە و دوو ستوونی بەرز و کەوانە بازنەییە، تەلارسازی سەردەمی زەند و سەفەوی دەهێنێتەوە یاد. لە ناو کۆشکەکەدا تابلۆ و گەچکاری نەخشێنراو و کاشی ناسک و هونەری دەبینرێت.
هۆڵی ئاوێنە:
ئەم هۆڵە شایستە بە کاری ئاوێنەیی و تابلۆکانی لە سەر سەقف و دیوارەکانی، کەشێکی سەرسوڕهێنەر و سەرنجڕاکێشی هەیە. ستوونی بەرز و پەنجەرەی ئاسنی گەورە، جوانی ئەم هۆڵە دوو هێندە دەکات.
حەوزێکی چکۆلە لەبەردەم کۆشکەکەدا:
ئەم حەوزە گەورەیە چوارگۆشەیە کە دارخورمایەک لە دەوریدایە، دیمەنێکی دڵڕفێن و ئارامکەرەوە درووست دەکات.
باخچەی ئێرەم، شوێنێکە بۆ هەموو وەرزەکان
باخچەی ئێرەم لە هەموو وەرزێکی ساڵدا جوانی تایبەتی خۆی هەیە. لە بەهاردا گوڵە ڕەنگاوڕەنگەکانی دارەکان باخچەکە دەگۆڕن بۆ تابلۆیەک. لە هاویندا سێبەری دارەکان و حەوزە فێنکەکە شوێنێکی گونجاوە بۆ ڕزگاربوون لە گەرما و لە وەرزی پایزدا گەڵا ڕەنگاوڕەنگەکانی درەختەکان دیمەنێکی جوان درووست دەکەن و لە وەرزی زستانیشدا سەرەڕای بارینی بەفر، باخچەی ئێرەم کەشێکی تایبەت و زستانە وەردەگرێت.
باخچەی ئێرەم، گەنجینەی بەنرخ
باخچەی ئێرەم نەک هەر باخچەیەکی جوان و دڵڕفێنە، بەڵکوو گەنجینەیەکی بەنرخی مێژوو و کەلتور و هونەری ئێرانە. سەردانیکردنی ئەم باخچە دەبێتە ئەزموونێکی ناوازە و یادگارییەکی لەبیرنەکراو بۆ هەموو گەشتیارێک./.
