واکاوی سومین نشست مشترک استانهای مرزی ایران و اقلیم کردستان/ آنچه کرمانشاه از نشست مشترک استانداران ایران با اقلیم کردستان عراق می خواهد

به گزارش جام کوردی، اقلیم کردستان با جمعیتی حدود 6 میلیون و 500 هزار نفر یکی از بازارهای مطلوب برای تجار ایرانی محسوب می شود، استان کرمانشاه نیز به واسطه همسایگی با استان حلبچه و دارا بودن مرزهای پرویزخان، شوشمی، شیخ صله و تیله‌کوه یکی از مهمترین ظرفیتها برای تجارت مرزی با این منطقه است.
اگرچه به گفته «تریفه عزیز» نماینده دولت اقلیم کردستان عراق در آمریکا، توقف صادرات نفت اقلیم کردستان در یک سال و نیم گذشته فشار اقتصادی بی امانی بر این منطقه از عراق وارد کرده اما اقلیم کردستان همچنان یکی از ثروتمندترین و مطلوب ترین بازارها برای کشورهای دیگر است.
یعنی درحالی ‌که سرانه تولید ناخالص داخلی کل عراق حدود پنج هزار دلار است، سرانه تولید ناخالص داخلی اقلیم حدود هفت هزار دلار از سوی بانک جهانی برآورد شده است.
براساس آمار، بیش از 3 هزار شرکت ترکیه‌‌ای در اقلیم حضور دارند و 67 درصد پروژه ها با مصالح ساختمانی این کشور اجرایی شده‌‌‌‌اند. در واقع ترکیه با رویکرد توسعه گرایانه خود به اقلیم کردستان به عنوان دروازه ورود به بازارهای عراق و مناطق عربی و مسیری برای ترانزیت کالا و حمل و نقل نفت و انرژی نگاه می‌‌کند. طبق آمارها هم اکنون اقلیم به طور میانگین روزانه 500 هزار بشکه نفت از طریق ترکیه صادر می کند.
اما آنچه مسلم است و لازم است که بدان پرداخته شود دو مقوله است: یکی باقی ماندن مشکلات کهنه‌‌ای است که فعالان اقتصادی در تجارت مرزی با آن مواجه هستند و دیگری عدم استفاده مطلوب و کامل از ظرفیتهای استان کرمانشاه برای تامین نیازمندی‌‌های اقلیم کردستان. از همین رو نشست پیش رو می‌‌تواند فرصت مغتنمی برای حل و رفع این مشکلات باشد.

نگاهی به مشکلات کهنه در تجارت مرزی کرمانشاه با اقلیم کردستان
1- بلاتکلیفی فعالیت مرز تیله کوه: این مرز که در منطقه گرده نو سرپل ذهاب ایران و شهر میدان عراق واقع شده به علت هموار بودن مسیر ارتباطی یکی از جذاب ترین مرزها برای تجارت مرزی محسوب می شود، اما با وجود تاکیدات فراوان مقامات ایران و اقلیم، تاکنون راکد و بلا استفاده باقی مانده است.
دکتر هدایت حاتمی یکی از چهره‌های اقتصادی استان در این خصوص می‌‌گوید: در بسياری از تفاهمات شكل گرفته با اقليم كردستان یک مشکل جدی وجود دارد و آن اختلاف بين قوانين اقليم با دولت مركزی عراق است. یکی از این موارد بازگشایی مرز تیله‌‌کوه است که با وجود فراهم بودن زیرساختها فعالیتهای آن متوقف شده است.
2- قوانين دوگانه اقليم کردستان با دولت مركزی عراق: اختلافات بین قوانین عراق و اقلیم باعث گردیده اجرای بسياری از تفاهمات اقتصادی شكل گرفته با اقليم كردستان با مشكل مواجه شود و قابلیت اجرایی قوی نداشته باشد.
3- نرخ بالای تعرفه کالا: بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که تعرفه برخی کالاهای اقلیم بسیار بالاتر از نرخ‌های جهانی است که این مسئله موجب کاهش استقبال تجار از معامله با آنها می‌شود.
منصور امیری فعال تجاری می‌‌گوید: یکی از راهکارها برای حل این مشکل این است که قانون تعرفه‌های ترجیحی با دولت اقلیم کردستان اجرا گردد تا تجار بتوانند با امنیت بیشتری به معاملات تجاری بپردازند.
4- لزوم تشکیل دبیرخانه دائمی اتاق‌های بازرگانی: یکی از تاکیدات مکرر فعالان اقتصادی دو کشور ایجاد دبیرخانه دائمی استان‌های همسایه کرمانشاه بوده و هست.
پیشتر صحرایی استاندار سابق کرمانشاه در دیدار با تجار و مقامات اقلیم بر لزوم تشکیل دبیرخانه مشترک اتاق‌های بازرگانی کرمانشاه و استان‌های هم مرز با عراق تاکید کرده و گفته بود: این دبیرخانه باید با محوریت اتاق بازرگانی کرمانشاه و در طرف عراقی نیز با محوریت اتاق‌های بازرگانی تشکیل شود و موضوعات را به صورت مستمر رصد کرده و گزارش دهد.
در همین راستا «طاهر عزالدین محمد» رئیس اتاق بازرگانی حلبچه عراق نیز خواستار تشکیل این دبیرخانه شده است. اما تاکنون این اتفاق عملا رخ نداده است.
5- مرز سازان: این مرز در نقطه صفر مرزی، در ۵۷ کیلومتری پاوه و ۱۴ کیلومتری حلبچه است و زیرساختهای جاده ای آن از طرف حلبچه به سمت مرزسازان آماده است، اما در این سوی مرز، حدود هفت کیلومتر جاده خاکی وجود دارد که نیاز به آسفالت دارد و نیز نیازمند ساخت یک پل بر روی رودخانه سیروان به طول ۴۵ متر است . پیشتر و طبق شنیده ها استاندار حلبچه مسئولیت ساخت این پل را با نظارت اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه بر عهده گرفته بود.
در بازدید اخیر استاندار کرمانشاه از استان حلبچه نیز یکی از خواسته‌‌های مقامات این استان، بازگشایی مرز سازان بود و حتی رئیس اتاق بازرگانی حلبچه نیز تاکید کرده بود که مرز شوشمی به مرز اختصاصی گردشگری بین ایران و عراق تبدیل شده و در حوزه تجارت بین این دو منطقه بیشتر بر مرز سازان متمرکز شوند.

ظرفیتهای کرمانشاه که باید در مواجهه با نیازمندیهای اقلیم کردستان در اولویت قرار گیرد
1- ظرفیت درمانی: مسئله توریسم سلامت سالهاست که یکی از موضوعات مهم استان برای درآمدزایی از طریق درمان بیماران اقلیم و بخش عربی عراق محسوب می شود. در این میان20بیمارستان در استان کرمانشاه فعال هستند که 10بیمارستان امام رضا (ع)، امام علی (ع)، دکتر محمد کرمانشاهی، معتضدی، امام خمینی (ره)، بیستون، امام حسین (ع)، شهدا، سجاد و مرکز جراحی نور قابلیت پذیرش و درمان بیماران خارجی را دارند.
وجود پزشکان حاذق، هزینه پایین درمان و وجود تجهیزات و امکانات و هتلینگ خوب در کشور، از نقاط قوت استان در حوزه توریسم سلامت به شمار می رود.
با این حال، کرمانشاه رتبه دهم توریسم سلامت در کشور را دارد و این در حالیست که به گفته مسئولین علوم پزشکی، سالانه بیش از 10 هزار بیمار عراقی در کرمانشاه بستری و درمان می‌‌شوند.
اهمیت توریسم سلامت از آنجاست که هزینه و سود آن 5 برابر توریست‌‌های گردشگری برآورد می شود. از این رو می توان با بازسازی و استاندارد سازی بیمارستان‌‌های استان و تجهیز بیمارستان‌‌های شهرهای مرزی، زمینه پذیرش بیشتر این بیماران را فراهم کرد و از ظرفیت استان در این زمینه استفاده بیشتری برد.
دکتر سروش رییس دانشگاه علوم پزشکی استان بر این باور است که: در درجه اول باید یک آژانس برای شناسایی و جذب بیماران در کشور عراق راه‌اندازی شود، سپس زمینه مناسب برای ایاب و ذهاب ایمن بیماران تا کرمانشاه فراهم گردد.
2- پذیرش دانشجو: دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه دومین دانشگاه بین‌المللی در زمینه پذیرش دانشجوی خارجی بعد از دانشگاه تهران است و هم اکنون 2500 دانشجو که عمدتا از اقلیم و عراق هستند در این دانشگاه مشغول تدریس هستند.
همچنین نزدیک به 3000 دانشجو در دانشگاه رازی و بیش از 1200 دانشجوی عراقی در دانشگاه آزاد کرمانشاه پذیرش شده‌‌اند.
تقویت دانشگاه‌‌های استان به خصوص در رشته‌‌های مهندسی و پزشکی و حتی تاسیس دانشگاه بین الملل مخصوص دانشجویان خارجی می تواند بخشی دیگر از ظرفیتهای استان را تقویت نماید.
3- نمایشگاه های دائمی و فصلی: همسایگی کرمانشاه با دو بخش کوردی و عربی عراق فرصت مغتنمی برای معرفی محصولات تولیدی استان و دیگر شهرهای ایران به اقلیم کردستان است. تا جایی که حبیبی استاندار کرمانشاه، یکی از برنامه‌های استان را برنامه‌ریزی برای برپایی نمایشگاه‌های فصلی و دائمی در اقلیم کردستان ذکر کرد و گفت: تلاش می‌کنیم کرمانشاه را به سطح یک استان معین و هماهنگ کننده برای فعالیت‌های نمایشگاهی دیگر استان‌ها در عراق ارتقاء دهیم.
در مجموع و با توجه به آنچه ذکر شد می توان گفت ایجاد بازارچه‌های مرزی مشترک و برپایی نمایشگاه‌های فصلی و دائمی قطعا یکی از راههای گسترش مبادلات اقتصادی با اقلیم کردستان است و کرمانشاه ظرفیت بسیار بالایی در این زمینه دارد.

گزارش از رضا جمشیدی