یکی از اقدامات مهم در پیشگیری از سرطان «غربالگری و تشخیص به هنگام آن» است

جام کوردی-فوق تخصص خون و سرطان مرکز درمانی توحید سنندج گفت: یکی از اقدامات مهم در پیشگیری از سرطان غربالگری و تشخیص به هنگام آن است. سرطان سینه، روده، پروستات و دهانه رحم را با غربالگری می توان به موقع و در مراحل اولیه تشخیص و از بروز متاستاز و پخش شدن آن در بدن جلوگیری کرد.

دکتر بایزید قادری، فوق تخصص خون و سرطان مرکز درمانی توحید سنندج، در گفت‌وگو با خبرنگار جام کوردی، می گوید: به هرگونه رشد غیر طبیعی سلول‌های بدن تومور می‌گویند. اگر سلول‌ها تومورال قدرت تمایز و دست‌اندازی به بافت های اطراف و دور دست را داشته باشد «سرطان» شکل می‌گیرد.

او می افزاید: تمام سلول‌های بدن هر لحظه در حال ترمیم هستند، هر سلولی که دچار بی‌نظمی و تغییرات شود و از نظم کلی بافت های بدن پیروی نکند در نتیجه آن سلول‌ها غیرطبیعی رشد کرده و «توده تومورال» درست می شود.
این فوق تخصص خون در کردستان، توضیح می دهد: تومورهای خوش‌خیم قدرت دست ‌اندازی به بافت اطراف را ندارد و تهاجمی نیستند اما اگر توده تومورال قدرت تمایز و تهاجم به بافت های اطراف خود و دور دست را داشته باشد به آن تومور بدخیم یا سرطان می‌گویند.
دکتر قادری می گوید: تومورها منشأ متفاوتی دارند که می‌توانند از سلول های خونی، سلول های اپیتلیال (مثل سلول های دیواره معده، روده) و سلول های عضلانی منشا بگیرند.
او با اشاره به علت سرطان‌ها و اینکه سرطان تقابل عوامل محیطی و عامل ژنتیکی است، می گوید: به دلیل عوامل محیطی ژن‌ها (سلول‌های) بدن آسیب می بیند و فرد مستعد به سرطان می‌شود. تقریباً سرطانی وجود ندارد که عامل ژنتیکی در آن دخیل نباشد برخی از سرطان‌های یک ژن دخالت دارد به‌عنوان‌مثال سرطان خون (CML) یک نوع جابه‌جایی کروموزوم 9 با کروموزوم 22 است درواقع یک ژن جابه‌جا می‌شود و این نوع سرطان را ایجاد می کند.
این فوق تخصص خون و سرطان با اشاره به اینکه آسیب های تک ژنی‌ بهتر درمان می‌شوند، همچنین می گوید: گاها ممکن است چندین آسیب ژنی در ایجاد سرطان دخیل باشند که این نوع سرطان ها از نظر مولکولی و ژنتیکی سخت تر درمان می‌شوند.
دکتر قادری بیان می کند: تا سال 2002 اکثر بیماران سرطان خون (CML) به دلیل عدم داروی مناسب اگر این بیماران پیوند نمی شدند طول عمر کوتاهی داشتند اما زمانی که علت مولکولی و ژنتیکی این بیماری شناسایی شد داروی ایماتینیب درست شد و بعدا داروهای جدیدتر و با این درمان ها طول عمر بیماران بسیار طولانی شد.
او با اشاره به اینکه عوامل محیطی یکی دیگر از علل به وجود آوردن سرطان در افراد است، می افزاید: کشاورزان باید سم‌های استاندارد بر روی درختان استفاده کنند چراکه این سم ارگانو فسفره است و بر روی میوه می‌ماند و این خود ریسک فاکتور و عامل خطر به‌حساب می‌آید لذا باید سم شناسان از سم‌های استاندارد به کشاورزان عرضه کنند که کمتر عامل سرطان باشند. تمام سم‌های ارگانو فسفره که به‌عنوان سم‌های سم‌پاشی استفاده‌شده (حشره‌کش) عامل سرطان به شمار می‌آیند.
این فوق تخصص خون عنوان کرد: یکی از علل سرطان معده «نیترات» است؛ اگر بیشتر از میزان لازم در کود موجود باشد به عنوان عامل سرطان معده به شمار می آید.
دکتر قادری با بیان اینکه‏‎ برای پیشگیری از سرطان پوست، از خودتان در برابر آفتاب محافظت کنید، می افزاید: سرطان پوست شایعترین نوع سرطان است و (اشعه یو وی) می‌تواند به‌عنوان عامل سرطان پوست دخیل باشد، کشاورزان در فصل تابستان باید پوشش مناسبی در برابر آفتاب داشته باشند و تا جایی که ممکن است در سایه بمانید و از ضد آفتاب و کلاه استفاده کنند. البته جلو آفتاب نرفتن نیز افراد را مبتلابه کمبود‍‌‎ ویتامین دی می‌کند و این نیز می‌تواند به‌عنوان ریسک فاکتور در برخی از سرطان‌ها باشد.
او با اشاره به اینکه تغذیه نا مناسب یکی از عوامل‌ سرطان در بدن است به‌خصوص اگر باعث چاقی شود، می گوید: زنان چاق بعد از یائسگی ۳۰ تا ۵۰ درصد ریسک بیشتری به سرطان سینه نسبت به زنان لاغر دارند درواقع چاقی می‌تواند ریسک فاکتور سرطان رحم، مری، سینه و غیره باشد.
این فوق تخصص خون در کردستان، با بیان اینکه مؤثرترین روش‌ پیشگیری از سرطان «سالم زیستن» مانند تغذیه مناسب، حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی و ورزش کردن، واکسینه شدن بر علیه بعضی ویروس ها، عدم مصرف الکل، سیگار و قلیان است، می افزاید: داروی خاصی برای جلوگیری از سرطان وجود ندارد اما با کاهش عوامل خطر تا حدی می توان از رخ دادن سرطان پیشگیری کنیم.
دکتر قادری می گوید: در حال حاضر موثرترین راه پیشگیری از انواع سرطان، «درست زندگی کردن» است؛ سیگار نکشیدن، اصلی‌ترین عامل قابل‌پیشگیری سرطان است، ماده شیمیایی موجود در سیگار، وارد بستر خون می‌شود و می‌توانند کل بدن را درگیر کند. به همین خاطر است که سیگار می‌تواند منجر به بروز انواع مختلفی از سرطان‌ها شود که شایعترین آنها سرطان ریه است بیش از 100 مواد کارسینوژن از سیگار جدا شده است که کشیدن مداوم آن می‌تواند منجر به بروز سرطان های مختلف شود.
او می گوید: هر بافتی در بدن مستعد سرطان است، بعضی از سرطان ها سیری آرام اما بعضی بسیار مهاجم هستند سرطان پانکراس(لوزالمعده) و سرطان‌های مغز مثلاً گلیوبلاستوم مولتی فرم و همچنین سرطان های حاد خون از جمله سرطان های مهاجم به شمار می آیند.
این فوق تخصص خون و سرطان، با بیان اینکه برخی از سرطان‌ها قابل ‌درمان‌اند و برخی‌ها هم متأسفانه قابل‌درمان نیستند، می افزاید: یکی از اقدامات مهم در پیشگیری از سرطان غربالگری و تشخیص به هنگام آن است. سرطان سینه، روده، پروستات و دهانه رحم را با غربالگری می توان به موقع و در مراحل اولیه تشخیص و از بروز متاستاز و پخش شدن آن در بدن جلوگیری کرد.
دکتر قادری توضیح می دهد در خصوص سرطان سینه، زنان باید از سن 40 سالگی و بعدا سالانه ماموگرافی انجام دهند. همچنین توصیه می‌شود تمام زنان ماهانه سینه خود را معاینه کنند (دو روز بعد از اتمام دوره قاعدگی که بافت سینه نرم است زمان مناسب جهت معاینه است) در صورت لمس هرگونه توده یا تغییرات در شکل ظاهری سینه و وجود زخم و تورفتگی نوک سینه و ترشحات غیرطبیعی به پزشک جهت بررسی بیشتر مراجعه کنند.
او می گوید: غربالگری سرطان روده با کلونوسکوپی و آزمایش مدفوع از جهت خون مخفی قابل انجام است با غربالگری می‌توان سرطان روده بزرگ را زمانی که در مراحل ابتدایی بوده و گسترش نیافته تشخیص داد، در این مرحله درمان آن آسان‌تر خواهد بود و صرفا با عمل جراحی قابل درمان و نیاز به شیمی درمانی نیست.
این فوق تخصص خون می افزاید: وجود خون مخفی و یا خون روشن در مدفوع و یبوست مزمن و کاهش وزن و همچنین کم خونی فقر آهن خصوصا در آقایان نیاز به بررسی بیشتر از جهت رد کردن سرطان روده بزرگ است اما مشاهده خون در مدفوع همیشه نشانه سرطان نیست و ممکن است علل دیگری هم چون هموروئید و یا فیشر داشته باشند. تنها سه الی چهار در صد افراد با خون مخفی در مدفوع سرطان روده دارند.
دکتر قادری در خصوص غربالگری سرطان دهانه رحم در خانم ها می گوید: بایستی سه سال بعد از ازدواج غربالگری با پاپ اسمیر را شروع کرد همچنین تزریق واکسن HPV به میزان زیادی از بروز سرطان دهانه رحم جلوگیری می کند که در تمام خانم های ۹ تا ۲۶ ساله پیشنهاد می شود، اما تا چهل سالگی هم می توان از این واکسن استفاده کرد. در خصوص غربالگری سرطان پروستات در آقایان نیز از سن پنجاه سالگی انجام آزمایشPSA پیشنهاد می شود.
او می گوید: در مورد سایر سرطان ها غربالگری نداریم اما علائم هشدار دهنده را باید جدی گرفت مثلا در افراد با سرفه مزمن و یا خلط خونی باید مواظب سرطان ریه بود و همچنین در افراد با اختلال در بلع و سوء هاضمه باید به فکر سرطان دستگاه گوارش فوقانی بود. در نهایت یادآوری می شود اگر سرطان به موقع تشخیص داده شود قابل علاج می باشد