جام کوردی- گاه‌شمار کُردی و تقسیم‌بندی فصل‌ها، در مناطق زاگرس و در میان کُردها براساس تغییرات ملموس آب و هوایی بوده است. بعد از بارش‌های سخت برف و باران، مردم به دنبال کوچکترین نشانه امیدبخشی از رسیدن بهار بوده‌اند.
می‌گویند مردی در یکی از کوهستان های منطقه گلی زیبا را دید، آن را چید و به خدمت حاکم آورد. حاکم آن را نشانه رسیدن بهار دانست و نام گل نوروزی(کلمس) را بر آن نهاد.
واقعیت این است که ما سند مکتوبی مبنی بر آغاز دقیق بهار کُردی نداریم. اما بیشتر مردم مناطق کرمانشاه و ایلام و کردستان اول بهمن را آغاز بهار کُردی می‌دانند و در برخی مناطق دیگر در این استان ها، این تاریخ تا ۱۵ بهمن در رفت و آمد است.
براساس این باور «دالگ اول وهار» (میم برجم) یا گاواره وه کوول (گهواره بر دوش) به خانه ها سر می‌کشد و از آش دانه کولانه ای که به مژده آمدنش پخته اند، می خورد و باعث برکت سفره خانواده ها می شود. گهواره بر دوش زنی است که در این باور نماد باروری و فرزند زایی است. «میم برجم» نیز گهواره ای که نماد محافظت از نوزاد است را بر دوش دارد و این نوزاد بی شک دختر بهار است که بر دوش مادر به خانه ها پای می نهد.
اوج باورهای زمستانی مردم کُرد از اول تا ۱۸ بهار کردی اتفاق می افتد. از جمله: داستان اسطوره ای «کور سیای» (پسر صیاد) که با رفتن به کوه جان زمستان را می گیرد و بهار را با زدن یک سنگ بر زمین، از خواب بیدار می کند و خود جانش را بر این راه می نهد.
سنگ، سمبل و نمادی از سختی های مردم است که پسر صیاد به توصیه پدر بر شانه هایش می نهد و در ناگهانی سرد که برف کوهستان را پوشانده است، آن را بر زمین می کوبد. زمین آه می کشد و بهار کم کم دامن اش را می‌گستراند. بهار مژده رهایی از سرمای سخت و جان آزار زمستان است. زمستانی که نماد سختی، سردی و مشکلات انبوه است.
بهار در فرهنگ کُردها زودتر از قیام «اهمن»، پسر صیاد می آید اما اجازه خودنمایی ندارد ولی این پسر صیاد است که زمین یخ بسته را از خواب زمستانی اش بیدار کرده و او را آماده ورود خانم گل پوش بهار می‌نماید.
رضا موزونی نویسنده و پژوهشگر
