مەحمود حاجی ساڵح لە وتووێژی لە گەڵ پەیامنێری جام کوردی، بە ئاماژە بە هۆکارەکانی هێرشە دڕندانەکەی ڕژێمی بەعس بۆ سەر هەڵەبجە و کوژرانی زیاتر لە 5 هەزار کەس و برینداربوونی هەزاران کەسی دیکە، وتی: خەباتی بەردەوامی دانیشتووانی دەڤەری هەڵەبجە و شارەزور لە دژی بەعس وایکردبوو کە سەدام لە ئاکامدا بەو شێوەیە تۆڵەی لەوان کردەوە، لە بەر ئەوەی کە هەڵەبجەییەکان پێشەنگی شۆڕش و خەباتی دژ بەو ڕژێمە خوێنمژە بوون.
ناوبراو سەبارەت بە هاوکارییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێرانیش وتی: لە پاش ئەو بۆردومانەش هاوکارییە پزیشکی و دەرمانییەکانی ئێران بە شێوازی جۆربەجۆر بۆ بەرکەوتووانی چەکی کیمیایی لە هەڵەبجە بەردەوام هەبووە.
دەقی ئەو وتووێژە لە درێژەدا هاتووە:
بۆ سەدامی دیکتاتۆر بەو شێوازە دڕندانەیە هێرشی کردە سەر خەڵکی هەڵەبجە؟
جەماوەری هەڵەبجە و شارەزور و هەورامان هەمیشە لە قۆناغە جیاجیاکانی خەباتی دژ بە ڕژێمی بەعس پێشەنگ و ئامادە بوون، ئەوان هەموو کات دژی نادادپەروەری خەباتیان دەکرد، ئەمە یەک لەو هۆکارانە بوو کە بەعس ڕق و کینی زۆری بەرامبەر بە خەڵکی ئەو ناوچەیە هەبوو. خاڵی دووەم بۆ شەڕی عێراق لە دژی ئێران دەگەڕێتەوە کە لەو شەڕەدا نەیارانی ڕژێمی بەعس دەورێکی کاریگەریان هەبوو، ئەمەش وایکردبوو کە ڕژێمە سەدام دیسانەوە دژی خەڵک و شۆڕشی گەلی کورد بێت. خاڵی سێهەم ئەوە بوو کە دەڤەری هەڵەبجە لە ژێر دەستی ڕژێمی بەعس ئازاد کرابوو، کۆی گشتی ئەم خاڵانە وایکرد کە سەدام بەو شێوازە هێرشی کردە سەر هەڵەبجە و زیاتر لە 5 هەزار کەسی کردە قوربانی.
بارودۆخی هەڵەبجە لەو کاتەدا چۆن بوو؟
سەرەتا بە ئازادکردنی شارەکە خەڵک هەستی بە شایی و خۆشحاڵی دەکرد کە لە دەستی ئەو ڕژێمە فاشیستە ڕزگار دەبن بەڵام دواتر بە بۆردومانی کیمیایی و ئەو هەموو شەهید و بریندارە خەڵک تووشی شۆک بوون و خەڵکێکی زۆر بەرەو کۆماری ئیسلامی ئێران هەڵهاتن.
هاوکارییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران لەو کاتەدا چۆن بوو؟
هاوکارییەکی زۆر لە لایەن گەل و حکومەتی ئەو وڵاتەوە پێشکەش بە خەڵکی لێقەوماوی هەڵەبجە کرا، بە تایبەت دەزگا میدیاییەکانی ئێران ڕۆڵێکی کاریگەریان لە ناساندنی تاوانەکەی ڕژێمی سەدام بە جیهاندا هەبوو. هاوکارییەکانی ئێران لە چەند بەشێکدا دەتوانین باس بکەین: یەکەم، گواستنەوەی خەڵک بە تایبەت بریندارەکانی هەڵەبجە. دووەم، هاوکاری ئەو خەڵکە لە ڕووی پێداویستی و نیشتەجێکردنیان و چارەسەرکردنی بریندارەکان لە نەخۆشخانەکانی ئەو وڵاتە.
ئایا هاوکارییە پزیشکی و دەرمانییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران دواتریش بۆ بەرکەوتووانی چەکی کیمیایی لە هەڵەبجە بەردەوام بووە؟
ئەو کاتەی من وەک وەزیری شەهیدان و ئەنفالکراوانی حکومەتی هەرێمی کوردستان بووم، خەڵکی هەڵەبجە بۆ چارەسەری پزیشکی ڕەوانەی ئێران دەکران یان تیمە پزیشکییەکانی ئەو وڵاتە لە نزیکەوە خەڵکیان لە هەڵەبجە چارەسەر دەکرد.
بەدەر لە لایەنی حکومی، پێشوازی خەڵکی ناوچە کوردنشینەکانی ئێران لە ئاوارەکانی هەڵەبجە لەو کاتەدا چۆن بوو، ئایا ڕۆڵی لە پتەوکردنی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانی نێوان هەر دوو لا لە ئێستادا هەبووە؟
دەتوانین بە تایبەت سوپاسی ئەو هاوخەمی و هاوکارییەی کوردانی ئێران بکەین، ئەوان لە سەرجەم قۆناغە دژوارەکاندا هاوکاری کوردانی هەرێمی کوردستانیان کردووە./.
