بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، ڕێجیمێکی ژەهراویکردن کە بە ڕێجیمێکی “دەرکردنی ژەهر” ناسراوە، ئاماژەیە بۆ دەستێوەردانێکی خۆراکی کورتخایەن بۆ لابردنی ژەهرەکان لە جەستەدا. پاککردنەوەی ژەهر دەتوانێت بریتی بێت لە ماوەی بەڕۆژووبوون یان ڕێجیمێک کە پێکهاتووە لە میوە و سەوزە و شەربەت و ئاو. هەندێک لە ڕێجیمەکانی ژەهراویبوون چا و تەواوکەر و پاککەرەوە بەکاردەهێنن بۆ یارمەتیدان لە پرۆسەی پاککردنەوەی ژەهر. ئامانجی سەرەکی لە ژەهراویبوون، هاندانی جگەر بۆ دەرکردنی ژەهرەکان لە لەش و باشترکردنی سوڕی خوێن و دابینکردنی ماددە خۆراکییە پێویستەکان بۆ تەندروستی گشتی. بەگوێرەی پسپۆڕانی خۆراک خواردنی ئەم 5 خۆراکە ژەهراویبوونە دەتوانێت یارمەتی جەستە بدات بەشێوەیەکی سروشتی لە ژەهرەکان ڕزگاری بێت و بە باشترین شێوە ئەنجام بدات:
1 –لیمۆ:
خواردنی میوەی لیمۆ توانای لەش بۆ پاککردنەوەی ژەهر باشتر دەکات. میوەی لیمۆ دەوڵەمەندە بە ڤیتامین سی؛ ئەم ڤیتامینە ماددەیەکی بچووکی خۆراکی گرنگە کە پرۆسەی سروشتی لەش بۆ پاککردنەوەی ژەهراویبوون بەرز دەکاتەوە. ڤیتامین سی پێویستە بۆ بەرهەمهێنانی گلوتاتیون، کە پێکهاتەیەک یارمەتی ڕێڕەوی ژەهراویکردنی جگەر دەدات. هەروەها میوەی لیمۆ بڕێکی زۆر ئاوی تێدایە کە یارمەتی شێدارکردنی جەستە دەدات و پاشماوە نەهێڵێت. فلاڤۆنۆیدەکانی ناو لیمۆ دەتوانێت جگەر بپارێزێت و کارکردن و تەندروستی باشتر بکات.
2 – زەردەچەوە:
بەهاراتی زەردەچەوە یەکێکی ترە لەو خۆراکانەی کە تایبەتمەندی بەرزی پاککردنەوەی ژەهراوی هەیە. کورکومین کە پێکهاتەیەکی چالاکە لە زەردەچەوە، تایبەتمەندی بەهێزی دژە هەوکردن و دژە ئۆکسانی هەیە و یارمەتی پاراستنی جگەر دەدات کە ئەندامێکی گرنگی جەستەیە بۆ نەهێشتنی ژەهر. هەروەها کورکومین دەتوانێت بەرهەمهێنانی گلوتاتیۆن هان بدات؛ دژە ئۆکسێنەرێکە کە جەستە بەکاری دەهێنێت بۆ بەرزکردنەوەی پرۆسەی پاککردنەوەی ژەهر.
3 – پیاز و سیر:
هەروەها ئەو خۆراکانەی وەک پیاز و سیر کە ڕێژەیەکی زۆر لە گۆگردیان تێدایە، دەتوانن یارمەتی لەش بدەن بەشێوەیەکی سروشتی ژەهراوی دەربچێت. خواردنی ئەو خۆراکانەی کە دەوڵەمەندن بە گۆگرد، لەوانەیە ئاستی گلوتاتیۆن لە جەستەدا زیاد بکات. گلوتاثیۆن دژە ئۆکسانە کە ڕۆڵی هەیە لە پرۆسەی ژەهراویکردنی سروشتی لەشدا و یارمەتی لەش دەدات لە ژەهر ڕزگاربوون. جگە لەوەش سیر و پیاز ئەلیسینیان تێدایە و یارمەتی پاراستنی تەندروستی جگەر دەدەن.
4- چەرەسات:
چەرەسات دەوڵەمەندە بە ماددە خۆراکیەکان و پرۆسەی ژەهراویکردنی سروشتی بەرز دەکاتەوە. یەکێک لەو ماددە خۆراکیانە بریتییە لە ڕیشاڵ کە یارمەتی هەرسکردن دەدات و ژەهرەکان لە کۆئەندامی هەرسدا لادەبات. هەروەها چەرەسات دەوڵەمەندە بە دژە ئۆکسێنەر وەک ڤیتامین E کە یارمەتی بێلایەنکردنی ڕادیکاڵە ئازادە زیانبەخشەکانی جەستە دەدات. جگە لەوەش چەرەسات چەوری تەندروست و ترشە ئەمینییە پێویستەکانی تێدایە بەتایبەتی ئارجینین و گلوتاثیون و میتیۆنین کە یارمەتی بەرەوپێشبردنی تەندروستی جگەر دەدەن. هەروەها چەرەسات سەرچاوەی پرۆتینی ڕووەکییە. جەستەمان پێویستی بە پرۆتینی پێویست هەیە بۆ دروستکردنی ئەو ئەنزیمانەی کە پێویستن بۆ پاککردنەوەی ژەهر.
5 – برۆکلی:
سەوزەکانی وەک برۆکلی، گەنمەشامی ، قەیسی، ئارۆگۆلا و ترێ یارمەتیدەرن لە پاککردنەوەی ژەهراویکردنی سروشتی؛ چونکە دەوڵەمەندن بە سولفۆرافان و ئیندۆڵ-٣-کاربینۆل، هەروەها ڕیشاڵ و دژە ئۆکسێنەرەکانی تر، کە ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە قۆناغە جیاوازەکانی ژەهراویبووندا. بۆ نموونە دژە ئۆکسێنەرەکانی ناو برۆکلی لەش لە فشاری ئۆکسجین دەپارێزن، هەروەها ڕیشاڵەکە یارمەتی گواستنەوەی پاشماوە دەدات لە ڕێگەی کۆئەندامی هەرسەوە.
6 – ئاو:
خواردنەوەی ئاوی پێویست گرنگە لە پرۆسەی پاککردنەوەی ژەهر و یارمەتی جەستە دەدات خێراتر لە ژەهرەکان ڕزگاری بێت. جەستەمان پێویستی بە ئاوی پێویست هەیە بۆ ئەوەی ژەهرەکان لە ئاودا بتوێنێتەوە بۆ ئەوەی بتوانێت بە ئاسانی لە ڕێگەی میز و پیساییەوە لەناویان ببات./.
