بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، تێڕوانینێکی هەڵەی باو و ئاساییە کە دەڵێن لەگەڵ بەرزبوونەوەی تەمەندا پێویستت بە خەوتنی کەمترە. کەسانی بەساڵاچوو بەقەد گەنجان پێویستیان بە خەوی کوالیتی هەیە. بەداخەوە زۆرێک لە کەسانی پێگەیشتوو بەدەست تێکچوونی خەوەوە دەناڵێنن کە خەوی خۆش تێکدەدات و لەوانەیە ئەگەری تووشبوون بە چەند نەخۆشییەک زیاد بکات لەوانە نەخۆشی ئەلزەهایمەر.
بەڵام ئایا دەزانی ڤیتامین سی دەتوانێت یارمەتی کەسانی بەساڵاچوو بدات باشتر بخەون؟
پەیوەندی نێوان خەو و ڤیتامین سی
زۆر کەس ئاشنان بەوەی کە چۆن ڤیتامین سی بەسوودە بۆ بەرگری لەشیان. ئەوەی ئەوان نایزانن ئەوەیە کە ڤیتامین سی ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە بەرەوپێشبردنی خەوی تەندروست. لێکۆڵینەوەکان دەریانخستووە ئەو کەسانەی ڕێژەی ڤیتامین C یان زیاترە، باشتر دەخەون لەو کەسانەی کە ڕێژەی ڤیتامین C یان کەمترە لە جەستەیاندا.
هەروەها ئەوانەی کە چڕیی ڤیتامین سییان لە جەستەیاندا هەبووە، زیاتر بەرگریان هەبووە بەرامبەر کاریگەرییەکانی کەمخەوی.
بۆچی ڤیتامین سی دەتوانێت یارمەتی بەساڵاچووان بدات باشتر بخەون؟
ڤیتامین C ماوەی خەو زیاد دەکات
کەمخەوی نەخۆشییەکی باوی خەو و نزیکەی نیوەی گەورەساڵانی سەروو تەمەنی ٦٠ ساڵ تووشی دەبێت. هۆکارەکانی کێشەی خەوتنی کەسانی بەساڵاچوو لەوانەیە لە گۆڕاوە فیزیۆلۆژیەکانەوە بۆ گۆڕاوەی شێوازی ژیان جیاواز بێت. لێکۆڵینەوەکان دەریانخستووە ئەو کەسانەی ئاستی ڤیتامین سی لە خوێندایان کەمبووەتەوە، لە شەودا زیاتر تووشی تێکچوونی خەو دەبن، کە بریتین لە خەبەربوونەوە، بەزۆری لە شەودا و نەتوانینی گەڕانەوە بۆ سەر جێگاکەیان.
ڤیتامین سی تێکچوونی جوڵە چارەسەر دەکات
نەخۆشی قاچی بێ ئارام (RLS) نەخۆشییەکی باوی جوڵەیە کە زیاتر لە 20%ی گەورەساڵانی سەروو تەمەنی 80 ساڵ تووشی دەبێت. RLS دەبێتە هۆی ئەوەی کەسانی بەساڵاچوو تووشی ئازار بن لە قاچەکانیاندا، کە زۆرجار بە “پین و دەرزی” ناودەبرێت. ئەم هەستە حەزێکی کۆنترۆڵنەکراویان پێدەبەخشێت بۆ جوڵاندنی قاچەکانیان، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی خەوتنیان زۆر قورس بێت.
دەرکەوتووە کە ڤیتامین سی نیشانەکانی RLS کەم دەکاتەوە. بەو پێیەی کەمی ئاسن پەیوەندی بە مەترسی زیاتری تووشبوون بە RLS هەیە، ڤیتامین C دەتوانێت یارمەتی جەستە بدات بۆ هەڵمژینی ئاسن و هەڵگرتنی.
ڤیتامین C میتابۆلیزم ڕێکدەخات و هاوسەنگی زیادبوونی کێش دەکات
بەپێی ئامارەکانی سەنتەری کۆنترۆڵکردن و خۆپاراستن لە نەخۆشییەکان، لە ساڵی ٢٠١٧دا، نزیکەی لەسەدا ٢٧ی ئەو کەسانەی کە تەمەنیان لە سەرووی ٦٥ ساڵەوە بووە، قەڵەو بوون. پێشبینی دەکرێت لە چەند ساڵی داهاتوودا ژمارەی بەساڵاچووانی قەڵەو زیاد بکات. هۆکاری سەرەکی زیادبوونی کێش لە کەسانی بەساڵاچوودا کەمبوونەوەی میتابۆلیزمە لەگەڵ تەمەندا. توێژینەوەیەک کە لەلایەن زانایانی زانکۆی کۆلۆرادۆ بۆڵدەر ئەنجامدراوە دەریدەخات کە خواردنی ڤیتامین سی ڕەنگە میتابۆلیزم زیاد بکات. ڤیتامین سی یارمەتی نەهێشتنی فشاری ئۆکسجینی دەدات و یارمەتی کەسانی بەساڵاچوو دەدات میتابۆلیزمیان زیاد بکات و کێشیان دابەزێنێت.
ڤیتامین سی سیستەمی بەرگری بەهێز دەکات
لەگەڵ بەرزبوونەوەی تەمەن، کەسانی بەساڵاچوو مەترسی تووشبوونیان بە هەڵامەت یان ئەنفلۆنزا هەیە. ڤیتامین C دەتوانێت ئەرکی خانەکانی بەرگری بپارێزێت. هەروەها لە لێکۆڵینەوەیەکدا دەرکەوتووە ئەو کەسە بەساڵاچوانەی کە ڕۆژانە ژەمی بەرزی ڤیتامین سی دەخۆن بۆ ماوەی ساڵێک ژمارەیەکی جێگیر لە خانەکانی بەرگری لەشیان پاراستووە، لەکاتێکدا ئەو وەڵامدەرەوەی کە ڕۆژانە ئەو ڤیتامینەیان نەخواردووە ژمارە و کارکردنی خانەکانیان کەمبووەتەوە./.
