بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، کەمی شەکری خوێن کە بە دابەزینی شەکری خوێن ناسراوە، بەو شێوەیە پێناسە دەکرێت کە ئاستی شەکری خوێن کە ٧٠ میلیگرام بێت لە هەر دەسیلیترێکدا (mg/dL) یان کەمتر.
نیشانەکانی کەمبوونەوەی شەکری خوێن دەتوانێت بریتی بێت لە ماندوێتی و ئارەقکردنەوە و چرچبوونی لێوەکان. هەروەها بەرزی پەستانی خوێن دەتوانێت نیشانەی دابەزینی شەکری خوێن بێت.
کەمی شەکری خوێن بەتایبەتی لەو کەسانەی نەخۆشی شەکرەی جۆری یەکەمیان هەیە، کە پەنکریاس ئەنسۆلینی کەم یان هیچ بەرهەم ناهێنێت. بەڵام دەکرێت لەو کەسانەشدا ڕووبدات کە نەخۆشی شەکرەی جۆری دووەمیان هەیە و ئەنسۆلین یان هەندێک دەرمان دەخۆن.
کەمی شەکر لە خوێندا دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن
جەستەمان وزەی خۆی بۆ کارکردنی دروست لە گلوکۆزەوە وەردەگرێت کە لە کاربۆهیدراتەکاندا هەیە کە بەکاریدەهێنین. ئەنسۆلین بەرپرسە لە ڕاکێشانی گلوکۆز لە خوێنەوە بۆ ناو خانەکان، لەوێ بۆ وزە بەکاردێت. کاتێک ئاستی شەکری خوێنمان کەم دەبێتەوە، جەستەمان هەوڵدەدات ئەم شەکرەی خوێن بگەڕێنێتەوە بۆ دۆخی ئاسایی خۆی بە ئەنجامدانی گۆڕانکاری جۆراوجۆر، لەوانە زیادبوونی لێدانی دڵ و پەستانی خوێنی سیستۆلیکی دەوروبەری (ئەو پەستانەی کە پاڵ بە خوێن و ماددە خۆراکییەکانەوە دەنێت بۆ سییەکان و دڵ). لەم کاتەدا پەستانی خوێنی ناوەندیش کەم دەکاتەوە؛ ئەم جۆرە فشارە پاڵ بە خوێن و ماددە خۆراکییەکانەوە دەنێت لە دڵەوە بۆ ئەندامە بچووکەکان و خوێنبەرەکان.
کاریگەری درێژخایەنی دابەزینی شەکری خوێن
دووبارەبوونەوەی ماوەی دابەزینی شەکر لە خوێندا دەبێتە هۆی گۆڕانکاری هەمیشەیی لە پەستانی خوێن و ئەگەری تووشبوون بە بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن لە کەسانی تووشبوو بە نەخۆشی شەکرە زیاد دەکات. کەمی شەکری خوێن لەوانەیە ببێتە هۆی گۆڕانکاری درێژخایەنی مەعریفی (دەروونی) و ناڕێکی لێدانی دڵ و جەڵتەی دڵ.
بەرزی پەستانی خوێن باوترین هۆکاری مەترسییە بۆ تووشبوون بە جەڵتەی مێشک؛ هەروەها ناسراوە کە ئەگەری تووشبوون بە کێشەکانی مێشک و دڵ و گورچیلە زیاد دەکات. لەم دۆخەدا ڕەنگە تێکچوونی ئەندامەکانی جەستە و تێکچوونی کارکردنی مەعریفییش ڕووبدات. بۆیە ئەگەر بەرزی پەستانی خوێن کۆنتڕۆڵ نەکرێت، ڕووداوی جددی وەک جەڵتەی مێشک، جەڵتەی دڵ، لەکارکەوتنی گورچیلە و بیرچوونەوە ڕوودەدات. بەرزی پەستانی خوێن دەبێتە هۆی ئەوەی دیواری خوێنبەرەکان تووشی فشارێکی بەرگە نەگیراو بن، لە ئەنجامدا دڵ پێویستی بە کاری زیاتر هەیە بۆ پەمپکردنی خوێن. توێژینەوەیەکی بچووک لەسەر ٢٢ کەس کە نەخۆشی شەکرەی جۆری یەکەمیان هەبووە، دابەزینی شەکری خوێنیان بە بەرزبوونەوەی پەستانی خوێنەوە گرێداوە، ئەمەش ئەوە دەردەخات کە دابەزینی شەکری خوێن ڕەنگە ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن بە تێپەڕبوونی کات.
نیشانەکانی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن
هەروەها بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن بۆ ماوەیەکی کورت کە بەهۆی کەمی شەکری خوێنەوە دروست دەبێت، ڕەنگە لێدانی دڵ زیاد بکات. جگە لەوەش بەرزی پەستانی خوێن بەزۆری هیچ نیشانەیەکی ئاگادارکردنەوەی نییە و تاکە ڕێگە بۆ دەستنیشانکردنی بەرزی پەستانی خوێن چاودێریکردنە.
چۆن ڕێگری بکەین لە دابەزینی شەکری خوێن؟
ئەمەش چەند ئامۆژگاریەک بۆ خۆپاراستن لە دابەزینی شەکری خوێن:
خواردنی ژەمە ئاساییەکان و خۆراکی هاوسەنگ بخۆ.
خواردنی کەم و تەندروست لەگەڵ خۆت بهێنە.
فێربە چۆن ئامێری پشکنینی گلوکۆزی ماڵەوە بەکاربهێنیت یان زیاتر پرسیار لە پزیشکەکەت بکە دەربارەی حاڵەتەکەت.
یاداشتنامەیەکی خۆراک هەڵبگرە کە بتوانێت یارمەتیت بدات بۆ دەستنیشانکردنی هۆکارەکانت و دەستکاریکردنی خۆراکەکەت بەپێی ئەو.
هەندێک جار هەست بە دابەزینی شەکری خوێن دەکەیت تەنانەت کاتێک هەوڵدەدەیت ڕێگری لێبکەیت.
بۆیە باشترە حەبی گلوکۆز یان کاربۆهیدراتەکانی تر کە خێرا کاردەکەن وەک نیو مۆز یان دوو کەوچک مێوژ لە گەڵتان بێت.
یاسای 15-15 دەتوانێت یارمەتیت بدات بۆ بەرزکردنەوەی شەکری خوێن بە هێواشی.
ئەم شێوازە بریتییە لە خواردنی 15 گرام کاربۆهیدراتی خێرا و پشکنینی ئاستی شەکر لە خوێندا دوای 15 خولەک. ئەگەر شەکری خوێنت لە ماوەی ١٥ خولەکدا وەڵامی کاربەکانی نەدایەوە، ئەوا هەنگاوەکان دووبارە بکەرەوە تا شەکری خوێنت دەگاتە مەودای ئامانجەکەت. ئەگەر ناتوانیت شەکری خوێنت کۆنتڕۆڵ بکەیت، لەوانەیە پێویستت بە پەیوەندیکردن بە پزیشکەکەتەوە بێت ڕاستەوخۆ یان داوای یارمەتی پزیشکی بەپەلە بکەیت.
ڕێگریکردن لە دابەزینی شەکرە بەشێکی گرنگە بۆ ڕێگریکردن لە بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن، بەڵام تاکە ڕێگە نییە بۆ کۆنترۆڵکردنی.
لە گەڵ پزیشکەکەت قسە بکە دەربارەی هۆکارە مەترسیدارە ناوازەکان کە ڕەنگە کاریگەرییان هەبێت لەسەر چۆنیەتی بەڕێوەبردنی شەکر و پەستانی خوێنت.
نیشانەکانی دابەزینی شەکری خوێن چین؟
نیشانەکانی دابەزینی شەکری خوێن (کەمبوونەوەی شەکری خوێن) بریتین لە دڵەڕاوکێ، سەرلێشێواوی، لەرز، ماندوێتی، کاڵبوونەوەی بینین، سەرگێژخواردن، خەواڵوویی، برسێتی، کێشەی هاوسەنگی و هەماهەنگی، سکچوون، ئارەقکردنەوە، لەرزین، پەڵەی پێست، کابوس، گرژبوون و توڕەبوون. کەمی شەکری خوێن دەتوانێت کاریگەری جیاواز لەسەر هەموو کەسێک هەبێت.
ئایا دابەزینی ئاستی پۆتاسیۆم پەستانی خوێن زیاد دەکات؟
بەڵێ.
کەمی ئاستی پۆتاسیۆم دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن. هەر بۆیە وەرگرتنی بڕی پێویست لە پۆتاسیۆم لە خۆراکەکەتدا دەبێتە هۆی دابەزاندنی پەستانی خوێن و کەمکردنەوەی ئەگەری جەڵتەی مێشک و یارمەتی ڕێگریکردن لە گرژبوونی ماسولکەکان دەدات. بەڵام هەندێک لەو کەسانەی کێشەی گورچیلەیان هەیە پێویستە چاودێری وەرگرتنی پۆتاسیۆمیان بکەن چونکە زۆری پۆتاسیۆم دەبێتە هۆی کێشەی تەندروستی ئەگەری.
لە کۆتاییدا
بەڕێوەبردنی دابەزینی شەکری خوێن و بەرزی پەستانی خوێن دەتوانێت سترێس دروست بکات. بەڵام پێویست ناکات هەموو ژیانت تێکبدات. زۆر هەنگاو هەیە کە دەتوانیت بیگریتەبەر بۆ کەمکردنەوەی فشار و کاریگەرییەکانی دەستنیشانکردن و دڵەڕاوکێت لەسەر ژیانت. بۆ نموونە، ڕەنگە بتەوێت سەیری ئەو ڕێچکانە بکەیت کە یارمەتی دابەزاندنی پەستانی خوێنت دەدەن و ڕێگاکانی بەڕێوەبردنی شەکری خوێنت بۆ ئەوەی دڵنیا بیت کە لە ئاستێکی تەندروستدایە. بەدوای هەنگاوە بەڕێوەبەرەکاندا بگەڕێ کە دەتوانیت بیگریتەبەر، و چاوەڕوانی پزیشکەکەت بە. پێکەوە دەتوانن پشتڕاستی بکەنەوە کە لە سەر ڕێگای ڕاستن بۆ بەڕێوەبردنی دابەزینی شەکری خوێن و بەرزی پەستانی خوێن./.
