بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، زۆرینەی ڕەهای خەڵک بۆ ئەوەی هەست بە باشتربوون بکەن لە دەرکەوتنیان، دەچنە نەشتەرگەری جوانکاری. هاوکات زۆرجار کلینیکەکانی جوانکاری لایەنی ئەرێنی نەشتەرگەری جوانکاری لە وێنەکانی پێش و دوایدا نیشان دەدەن، بەڵام کەمتر باس لەو کاریگەرییانە دەکرێت کە نەشتەرگەری جوانکاری ڕەنگە لە سەر تەندرووستی دەروونی هەیبێت. هەربۆیە دوکتور حوسێن ئیبراهیمی موقەدەم پسپۆڕی دەروونناسی و مامۆستای زانکۆی تاران لە وتووێژ لە گەڵ پەیامنێری ئاژانسی ئێرنا خاڵی گرنگ سەبارەت بە کاریگەری نەشتەرگەری جوانکاری لە سەر تەندرووستی دەروونی دەخاتە ڕوو.
ڕێکارەکانی جوانکاری هەمیشە کاریگەری دەروونی ئەرێنییان نییە
ئیبراهیمی موقەدەم دەڵێت: نەشتەرگەری جوانکاری بۆ کەسێک ڕەوایە کە کێشەیەکی قورس یان برینداربوونی هەبێت بە هۆی ڕووداوی ئۆتۆمبێل یان برینێکی زۆر گەورە لە کاتی کارکردن بە ئامێرێک یان حاڵەتی هاوشێوە؛ چونکە عەیب و کەموکوڕی دیار دەتوانێت کاریگەری لە سەر کارایی و جوانی و تەنانەت داهاتووی کەسەکە هەبێت لە بابەتی هاوسەرگیریدا، بۆیە پێشنیار دەکەین ئەم کەسانە نەشتەرگەری جوانکاری بکەن، بەڵام بەداخەوە زۆربەی ئەوانەی نەشتەرگەری جوانکاری دەکەن ئەوانەن کە یان کەمی خودیان هەیە -متمانە یان ئەوان داوای ڕەزامەندی لە کەسانی تر دەکەن. سەبارەت بە کاریگەری ڕێکارەکانی جوانکاری لەسەر تەندرووستی دەروونی،
ئەم دەروونناسە دەڵێت: زۆرجار ئەگەر کەسێک دوای ڕێکارێکی جوانکاری لە لایەن کەسانی دیکەوە ڕەزامەندی لە سەر نەدرێت، ئەوا پێکهاتەی هزری و دەروونی بە توندی تێکدەچێت و بیرکردنەوە و عەقڵییەتی زیانی پێدەگات. بۆیە هەندێکجار نەشتەرگەری جوانکاری، لەبری ئەوەی باری کەسەکە باشتر بکات، کاریگەری خراپی لەسەر تەندروووستی دەروونی دەبێت و دەبێتە هۆی خراپتربوونی باری کەسەکە.
ڕێکارەکانی جوانکاری دەبێتە هۆی خەمۆکی
بە گوتەی ئیبراهیمی موقەدەم، ڕێژەی تووشبوون بە خەمۆکی دوای نەشتەرگەری جوانکاری زۆر زیاترە لەوەی کە مرۆڤەکان خەیاڵی دەکەن . لە کاتێکدا زۆربەی پزیشکانی جوانکاری مەترسی و کاریگەرییە لاوەکییەکانی نەشتەرگەری لە نەخۆشەکانیان دەشارنەوە. ئەم پسپۆڕە دەروونناسە هۆکاری جۆراوجۆر بە هۆکاری خەمۆکی دەزانێت دوای نەشتەرگەری جوانکاری و دەڵێت: نەشتەرگەری جوانکاری، جا نەشتەرگەرییەکی بچووکی دەرەوەی نەخۆشخانە بێت وەک دەرزی ژێر پێست یان نەشتەرگەرییەکی گەورە وەک کاری لووت، لە هەر حاڵەتێکدا بە نەشتەرگەری دادەنرێت. کاریگەرییەکانی بێهۆشکردن، ئازارشکێن، سنوورداربوونی جەستەیی ماوەی چاکبوونەوە و کێشان و بڕینی دیار دەتوانێت ببێتە هۆی فشار و دڵەڕاوکێ لە کەسێکدا.
لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت: هەندێک جار بیرکردنەوە و خەیاڵەکانی پێش نەشتەرگەرییەکە، وەک ڕەنگە نەشتەرگەری جوانکاری باشم بۆ نەکرێت، با بێهۆشکردنەکەم بە باشی ئەنجام نەدرێت، دکتۆرەکەم وەک پێویست لێهاتوو نەبێت و… وا لە مرۆڤ دەکات هەست بکات نیگەران.دڵەڕاوکێ و فشاری توند پێش و دوای نەشتەرگەری دەتوانێت ببێتە هۆی ئەوەی مرۆڤ لە داهاتوودا تووشی نەخۆشیەکانی تر بێت چونکە ئێمە دڵەڕاوکێ بە نەخۆشی ئم تێکچوونی دەروونی دەزانین.بۆیە دڵەڕاوکێ ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشییەکانی دیکەی وەک وەسوەسە زۆر زیاد دەکات.
ئەم دەروونناسە دەڵێت، ئەم دڵەڕاوکێیانە دەکرێت بەهۆی تێکچوونەکانی وەکو نەخۆشی وەسوەسە-ناچارییەوە بێت و دەڵێت: زۆرێک لەو کەسانە وەسوەسەیان بۆ دەرکەوتنیان هەیە و بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە، پەنا بۆ نەشتەرگەری جوانکاری دەبەن، ئەمەش نەک هەر وایان لێناکات. هەست بە باشتر بوون دەکەن، بەڵام زیاتر دڵەڕاوکێیان لێدەکات و ئەو دڵەڕاوکێیە وەسوەسە زیاد دەکات.
ئەم کەسانە دەکەونە ناو خولگەیەکی خراپەوە کە دەتوانێت کاریگەری زۆر نەرێنی لەسەریان هەبێت؛ بۆیە مەرج نییە ڕێکارێکی جوانکاری هەمیشە کاریگەری ئەرێنی هەبێت و زۆرجاریش ئەم کەسانە بەدەست کێشەی دەروونییەوە دەناڵێنن.
شکستی دوای نەشتەرگەری جوانکاری کاریگەری نەرێنی لە سەر متمانەی مرۆڤ بە خۆی دەبێت
بە گوتەی ئیبراهیمی موقەدەم، هەندێک جار مرۆڤەکان دوای نەشتەرگەری شکست دەهێنن؛ بۆ نمونە کەسەکە ئەوەی دەیەوێت بە دەستی نەهێنا و پارە و کاتەکەی بەفیڕۆدا و لە هەندێک حاڵەتدا لەلایەن کەسانی ترەوە گاڵتەیان پێدەکرا. ئەو دەڵێت بەپێی ئەو تیۆریەی زانایانی زانکۆی یێڵ پێشنیاریان کردووە، یەکێک لەو کاردانەوەی کە مرۆڤەکان تووشی دەبن کاتێک ڕووبەڕووی شکست دەبنەوە، خەمۆکییە. لە ڕاستیدا ڕووبەڕووبوونەوەی شکست دەبێتە هۆی شەڕانگێزی، وە کاتێک شەڕانگێزی لە ناوەوە دەڕژێت، دەبێتە هۆی خەمۆکی، بۆیە دەبینین هەندێک جار هەندێک کەس دوای شکست تووشی خەمۆکی دەبن بۆ ئەوەی ژیانێکی باشتر و بەختەوەرتر و متمانە بەخۆبوونیان هەبێت، ئەم خەمۆکییەش هەروەها دەبێتە هۆی جیابوونەوە.
لە درێژەدا دەڵێت: بوون لە گۆشەیەکدا دەبێتە هۆی کەمی لێهاتوویی کۆمەڵایەتی و نەبوونی پەیوەندی تەندرووست و پرسیارکردن لە خۆت؛ بێگومان ئەم هۆکارانە دەبنە هۆی کەمبوونەوەی ڕێژەی سەرکەوتنی مرۆڤ، کەمبوونەوەی ڕێژەی سەرکەوتنیش دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی متمانە بەخۆبوون؛ بۆیە زۆر جار مرۆڤ بە هەڵە دەچێتە نەشتەرگەری جوانکاری بۆ ئەوەی متمانەی بەخۆی زیاد بکات و بەم شێوەیەش بەرگەی تێچوون و کات و سەختی نەشتەرگەرییەکە و ئاڵۆزییەکانی دەگرێت و لە کۆتاییدا بەو شتە ناگات کە مەبەستی بووە ; ئەم بابەتە دەبێتە هۆی ئەوەی متمانە بەخۆبوون و کێشە دەروونییەکانی کەسەکە دوای نەشتەرگەری جوانکاری خراپتر بێت.
پێویستە ڕێکارەکانی جوانکاری لە ژێر چاودێری پزیشکی دەروونناسدا ئەنجام بدرێت
ئیبراهیمی موقەدەم بە ئاماژەدان بە دۆخی نەشتەرگەری جوانکاری لە وڵاتانی پێشکەوتوو دەڵێت: لە زۆربەی وڵاتانی جیهانی یەکەم یان وڵاتانی پێشکەوتوودا نەشتەرگەری جوانکاری کارێکی ئاسان نییە. بە واتایەکی تر، کاتێک کەسێک دەیەوێت نەشتەرگەرییەک ئەنجام بدات، دەبێت بە هەندێک بەربەستدا تێپەڕێت و بەڕێگەدا یەکێک لەوانەی دەبێت واژۆ لەسەر لاپەڕەکە بکات و ڕێگە بدات نەشتەرگەرییەکە ئەنجام بدرێت، دەروونناسە.
ئەم مامۆستایەی زانکۆ لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت: لە وڵاتە پێشکەوتووەکان، پزیشکی دەروونناسێکی کلینیکی دەبێت پشکنین بکات و بزانێت ئایا کەسێک بەڕاستی پێویستی بە نەشتەرگەری جوانکاری هەیە لە ڕووی جوانکاری و بارودۆخی ناوەوە .ئەو ڕاستییەی کە تەنها پزیشک بەدوای زنجیرەیەک قازانجدا دەگەڕێت لە پەیوەندی لە گەڵ نەشتەرگەری جوانکاری و هانی کەسێک دەدات بۆ ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانکاری، بەزۆری لە وڵاتانی پێشکەوتوودا ڕوونادات.
ناوبراو جەخت لەوە دەکاتەوە: جگە لەوەی کە تێچووی نەشتەرگەری جوانکاری لە وڵاتی ئێمەدا کەمترە لە وڵاتانی ئەورووپا، هیچ چاودێرییەکی تایبەت لەسەر ڕێکارەکانی جوانکاری لە ئێراندا نییە؛ هەر لەبەر ئەمەشە تارانیان وەک پایتەختی نەشتەرگەری لووت لە جیهاندا ناوناوە و ئەمەش ناوێکی شەرمەزارییە.
ئیبراهیمی موقەدەم ڕوونی دەکاتەوە: بەداخەوە ئەمڕۆ شاهیدی نەمانی ڕووخساری ڕەسەنی ئێرانین و دەرکەوتنی ڕووخسارەکان لەیەکتر دەچن و ئەمە بە هیچ شێوەیەک کارێکی باش نییە. جگە لەوەش، بە پشتبەستن بە پێکهاتەی بۆماوەیی، نەشتەرگەری دەتوانێت کێشە لە کارکردنی لەشدا دروست بکات، وەک کەمی ئۆکسجین، کە دەتوانێت کێشەی تایبەتی خۆی هەبێت. بۆیە لە وڵاتانی پێشکەوتوودا پێویستە نەشتەرگەری لە ژێر چاودێری و بە مۆڵەتی پزیشکی دەروونناس ئەنجام بدرێت و ئەگەر هیچ هۆکارێک نەبوو بۆ ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانکاری، ڕەنگە ئارەزووی نەشتەرگەری جوانکاری وەک تێکچوونێک بناسرێت وەک نەخۆشی وەسوەسەیی ناچاری، خود -ناشیرینی و پرسە هاوشێوەکانی. لەم حاڵەتەدا، کەسەکە پێویستە چارەسەری نەخۆشییەکە بکات./.
