بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، توێژینەوەکان دەریانخستووە کە پێکهاتەکانی ناو سیر ڕێگری لە بەکتریا جۆراوجۆرەکانی بەرپرس لە هەوکردنی گوێچکە دەکەن. بەڵام ئەم توێژینەوەیە سنووردارە بە پشکنینی تاقیگەیی و لە تاقیکردنەوەکانی مرۆڤدا لێکۆڵینەوەی لەسەر نەکراوە، جگە لەوەش دانانی سیر یان ڕشتنی زەیتی سیر بۆ ناو گوێ دەبێتە هۆی کاردانەوەی ئازاربەخشی پێست و پێویستە بە وریاییەوە بەکاریبهێنرێت.
سوودە تەندروستییەکانی سیر
توێژینەوەکان دەریانخستووە کە سیر چەندین سوودی بۆ تەندروستی هەیە. توێژینەوەکان دەریانخستووە کە خواردنی دەرهاویشتەی سیر یان زەیتی سیر تایبەتمەندی دژە ڤایرۆس و دژە بەکتریا و دژە قارچکی هەیە:
دژە ڤایرۆس:
سیر بەسوودە بۆ بەرەنگاربوونەوەی جۆرە جیاوازەکانی ڤایرۆسی ئەنفلۆنزا و ڤایرۆسەکانی تری وەکو سایتۆمیگالۆڤایرۆس و فایرۆسی ڕینۆ.
دژە بەکتریا:
ڕەنگە سیر کاریگەری هەبێت بەرامبەر بە چەندین جۆری بەکتریا، لەوانە سەلمۆنێلا و ئی.کۆلای و هەوکردنی ستافی. هەروەها وا بیردەکرێتەوە کە سیر سوودی هەبێت بۆ بەکتریاکانی ڕیخۆڵە.
دژە قارچک:
ئەو قارچکانەی کە هەستیارن بە سیر بریتین لە کاندیدا، ئاسپێرجیلۆس، و کریپتۆکۆکۆس . وا بیر دەکرێتەوە کە دەرهاویشتەی سیر گەشەی قارچکەکە خاو دەکاتەوە و زیان بە پەردەکەی دەگەیەنێت.
دژە پرۆتۆزۆا:
توێژینەوەکان دەریانخستووە کە سیر دەتوانێت بە شێوەیەکی کاریگەر چارەسەری پرۆتۆزۆا بکات، کە زیندەوەرە بچووکەکانن و دەبنە هۆی نەخۆشی. سەرنج بدەن هەرچەندە سیر ئەم تایبەتمەندیانەی تێدایە، بەڵام بەو مانایە نییە کە بەبێ هیچ دەستێوەردانێکی پزیشکی دیکە بتوانێت بەرەنگاربوونەوەی هەوکردنەکە بێت.
سوودەکانی تری سیر:
هەروەها سیر ڕۆڵێکی ئەرێنی هەیە لە زۆرێک لە سیستەمەکانی لەش و خۆپاراستن لە نەخۆشی:
سیستەمی بەرگری لەش:
تەواوکەری سیر دەرکەوتووە کە سیستەمی بەرگری بەهێز دەکات و فرێکوێنسی و توندی نەخۆشییە باوەکانی وەک سەرمابوون کەمدەکاتەوە.
سیستەمی دڵ و خوێنبەرەکان:
توێژینەوەکان دەریانخستووە کە سیر ڕەنگە تەندروستی دڵ و خوێنبەرەکان باشتر بکات بە دابەزاندنی پەستانی خوێن و ئاستی کۆلیسترۆڵ.
تەندروستی مێشک:
لێکۆڵینەوەکانی ئەم دواییە دەریانخستووە کە ڕەنگە سیر کاریگەر بێت لە بەڕێوەبردن و ڕێگریکردن لە نەخۆشی ئەلزەهایمەر و بیرچوونەوە.
وا بیردەکرێتەوە کە دژە ئۆکسێنەرەکان لە دەرهاویشتەی سیری تەمەنداردا یارمەتیدەر بن بۆ کەمکردنەوەی تێکچوونی مەعریفی.
فشاری ئۆکسجینی: کەڵەکەبوونی ڕادیکاڵە ئازادەکان لە جەستەدا دەبێتە هۆی فشاری ئۆکسجینی، ئەم کاریگەرییە تێکدەرانە کاتێک ڕوودەدات کە ناهاوسەنگی لە نێوان ڕادیکاڵە ئازادەکان و دژە ئۆکسێنەرەکاندا هەبێت لە جەستەدا. توێژینەوەکان دەریانخستووە کە تەواوکەری سیر ڕەنگە یارمەتیدەر بێت بۆ ڕاستکردنەوەی ئەم ناهاوسەنگییە.
خۆپاراستن لە شێرپەنجە:
ڕەنگە سیر یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی مەترسی تووشبوون بە هەندێک شێرپەنجە.
پاراستنی جگەر:
جگەر بەرپرسە لە پاککردنەوەی ژەهر لە جەستە. ئەگەر مادەکە بگاتە ئاستێکی مەترسیدار، دەبێتە هۆی ژەهراویبوون.
توێژینەوەکان دەریانخستووە کە سیر ڕەنگە یارمەتیدەر بێت بۆ ڕێگریکردن لەم نەخۆشییە.
جۆرەکانی هەوکردنی گوێ:
هەوکردنی گوێچکە بەهۆی بەکتریا، ڤایرۆس، قارچک، مۆمی گوێ یان ئاوی ناو گوێچکە. بەکارهێنانی سیر بۆ یارمەتیدانی چارەسەری هەوکردنی گوێ، بەندە بە هۆکار و بەشە تووشبووەکەی گوێ.
هەوکردنی ناوەوەی گوێ:
توشی قووڵترین بەشی گوێ دەبێت.
هەوکردنی گوێی ناوەڕاست:
لە پشت تەپڵی گوێ ڕوودەدات.
هەوکردنی دەرەوەی گوێ:
کاریگەری لەسەر تەپڵی گوێ هەیە بەرەو دەرەوەی گوێ.
توێژینەوەکان لە سەر سیر و هەوکردنی گوێ دەریانخستووە کە هەندێک لە وەرگیراوەکانی سیر ڕەنگە یارمەتیدەر بن بۆ چارەسەرکردنی هەندێک هەوکردنی گوێ، بە تایبەتی ئەگەر بەکتریاکان بەرگرییان هەبێت بەرامبەر بە دژە زیندەییەکان.
ئەم وەرگیراوانە بریتین لە ئەلیسین و ئێس-ئەلیلسیستئین.
هەرچەندە سیر ڕەنگە لە دژی هەوکردنی گوێی بەکتریا و قارچک کاریگەر بێت، بەڵام وەک دەرمانی ڕەچەتە وەک فلۆکۆنازۆڵ (دژە قارچک) و سیپرۆفلۆکساسین (دژە زیندەیی) کاریگەر نییە، بۆیە دڵنیابە سەرەتا سەردانی پزیشکەکەت بکە. چارەسەری هەوکردنی گوێ لە ماڵەوە:
هەندێک هەوکردنی گوێچکە خۆیان نامێنن. دەتوانیت چارەسەری ماڵەوە بەکاربهێنیت بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکانی.
کۆمپرێسی سارد یان گەرم بەکاربهێنە.
بەکارهێنانی قەترەی گوێی بێ دەرمان .(OTC)
لەرزینێکی نەرمی گوێچکەکان.
سیر بۆ هەوکردنی گوێ یان ئازاری گوێ:
دوو ڕێگا هەیە کە دەتوانرێت سیر بەکاربهێنرێت بۆ یارمەتیدانی چارەسەرکردنی هەوکردنی گوێ یان ئازاری گوێ. لەوانە بەکارهێنانی سیری کاڵ و سیری تەواو و زەیتی سیر.
هەرچەندە لێکۆڵینەوەیەکی سنووردار هەیە کە دەریدەخات بەکارهێنانی مێخەکێک سیر دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ یارمەتیدانی چارەسەرکردنی ئازاری گوێ، بەڵام دانانی مێخەکێک سیر لەناو گوێدا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ کەمکردنەوەی ئازاری گوێ.
ئەمەش چۆنیەتی بەکارهێنانی سیری تەواو بۆ نەهێشتنی ئازاری گوێ:
سیرەکە توێکڵەکەی لێبکەرەوە و سەرەکانی ببڕە.
سیرەکە لەناو قوماشێکی خاوێندا بپێچە.
سیری پێچراوەکە بخەرە ناو دەرچەی گوێچکەکەتەوە، بەڵام پاڵ مەخە بۆ ناو کەناڵی گوێ.
کاتێک سیرەکە بە نەرمی لە شوێنی خۆیدا جێگیر بوو، قوماشێکی گەرم بە سەر گوێتدا دابنێ بۆ ئەوەی ئازارەکە کەم بکاتەوە.
ئەگەر ئەم ڕێگایە بەکارهێنا، بە وریاییەوە بیکە. هەروەها لەوانەیە بتەوێت پێش ئەوەی هەر چارەسەرێکی ماڵەوە تاقی بکەیتەوە بۆ هەوکردنی گوێ یان ئازاری گوێ لەگەڵ پزیشکەکەت قسە بکەیت. هەروەها وا بیردەکرێتەوە کە خواردنی سیری خاو دەتوانێت یارمەتی کەمکردنەوەی ئازاری گوێ بدات بەهۆی ئەو پێکهاتانەی کە تێیدایە، هەرچەندە بەڵگەی سنووردار هەیە بۆ پشتگیریکردنی ئەم ئیدیعایە. دڵۆپێک زەیتی سیر وا بیردەکرێتەوە کە زەیتی سیر یارمەتیدەر بێت بۆ ئازاری گوێ و هەوکردنی گوێ چونکە وەرگیراوەکان دەشکێنێت و چڕیان دەکاتەوە کە تایبەتمەندی دژە بەکتریایان هەیە. هەندێک لە توێژینەوەکان دەریانخستووە کە زەیتی سیر دەتوانێت وەک دەرمانی دژە زیندەیی زارەکی وەک ئەمۆکسیسیلین کاریگەر بێت. بەڵام زەیتی سیر ناتوانێت بەربەستی گوێی ناوەڕاست ببڕێت بۆ چارەسەرکردنی هەوکردنی بەکتریا و تاکە سوودی ئەگەری کەمکردنەوەی ئازارە، بەڵام بەزۆری هەوکردنی گوێی ناوەڕاست بەبێ چارەسەر بەخۆیەوە چارەسەر دەبێت./.
