بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورە لە شوێنە گەشتیارییەکانی شاری کاشانە کە لە شەقامی فازل نەراقی دایە. مزگەوت و خوێندنگەکە کەوتووەتە بەشی کۆن و مێژوویی شارەکە.
مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورەی کاشان لە کوێیە؟
وەک چۆن کە ئاماژە درا، مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورەی کاشان لە شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارەیە کە کەوتووەتە بەشی ناوەڕاستی شارەکە و لە نزیک شوێنە مێژوویی و گەشتیارییەکانی دیکە. ئەم کۆمەڵەیە لە کۆڵانێکدا هاوناوی خۆی لە شەقامی فازل نەراقیدایە.
مێژووی مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورەی کاشان
مێژووی مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورەی کاشان بۆ سەردەمی حکومەتی قاجاڕ دەگەڕێتەوە. درووستکردنی ئەم بینایە لە سەردەمی محەممەد شا دەستیپێکرد و لە سەردەمی ناسرەدین شا کۆتایی هات. چەند بەردەنووسێک لە ناو مزگەوتەکە ئەم بەروارە پشتڕاست دەکەنەوە.
ڕەنگە مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورەی کاشان لە سەر شوێنە ڕووخاوەکانی بومەلەرزەکەی ساڵی 1192 ی کۆچی مانگی درووست کرابێت، هەروەها ڕەنگە بەشی باکوری مزگەوتەکە لە سەر پاشماوەی خانەقا، مزگەوت، مەزار و خوێندنگەی خواجە تاجەدین سەر بە ناوەڕاستەکانی سەدەی 9 ی مانگی درووست کرابێت.
بە درێژایی مێژوو گۆڕانکارییەکای زۆر لە کۆمەڵەی ئاغا گەورە کراوە، بە تایبەت لە دەرگا و پەنجەرەکان کە بە چەندین جار گۆڕانکارییان تێدا کراوە.
هۆی ناونانی مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورەی کاشان؟
مەلا محەممەد مەهدی نەراقی لە کەسایەتییە ئائینییەکانی کاشان بوو. دوایین منداڵی لە پاش مردنی مەلا محەممەد لە دایکبوو و لە سەر هەمان داب و نەریتی کۆن، ناوی باوکیان بۆ ئەو هەڵبژارد. پاش ماوەیەک کە کوڕەکەی مەلا محەممەد گەیشتە کۆتا پلەی ئائینی بە ناوی ” موجتەهید “، بە هۆی هاوناوبوونی لە گەڵ باوک بە ناوی مەلا محەممەد، خەڵک باوکیان بە ناوی ئاغا گەورە و کوڕەکەیان بە ناوی ئاغا گچکە ناو دەبرد.
پاش ماوەیەک محەممەد شای قاجاڕ لە سەردانێکدا بۆ ئەسفەهان، شاری کاشانی بەسەرکردەوە و لە گەڵ زانایانی ئائینی شارەکە بە تایبەت ئاغا گچکە کۆبووە. محەممەد شا بەوە دەگات کە ئاغا گچکە پلەی زانستی زۆر بەرزە و لە سەر ئەمە فەرمانیدا کە وەک باوکی بە ئاغا گەورە ناوی ببەن. هەروەها ناوبراو فەرمانێکی بۆ دەسەڵاتداری ئەو کاتە بە ناوی محەممەد تەقی خانبان دەرکرد کە مزگەوت و خوێندنگەیەک بە ناوی ئاغا گەورەوە بکەنەوە. هەروەها محەممەد شا کچەکەی خۆیی بۆ ئەو مارە کرد.
مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورەی کاشان لە ڕووی بیناسازییەوە
ئەندازیاری مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورە کەسێک بە ناوی مامۆستا شەعبان بووە. ئەم مزگەوتە وەک بیناکانی دیکەی کاشان کراوەتەوە و لە ڕیزی ئەو مزگەوتانەیە کە سێ سەکۆی پۆشراوی هەیە. یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی کۆمەڵەی ئاغا گەورە ئەوەیە کە سەکۆکان لە گەڵ مزگەوت و خوێندنگەیە بوونەتە یەکێک و ئەمەش بووەتە نموونەیەکی هەرە جوانی هاوئاهەنگی و پێکەوەبەستنی دوو بینا لە تەنیشت یەکتر.
گومەزەی مزگەوت و خوێندگەی ئاغا گەورە لە سەر هەشت ئەستوونی گەورە کراوەتەوە. ئەم کۆمەڵەیە خاوەنی جوانکارییەکی زۆرە و کەسێک بە ناوی مامۆستا محەممەد باقر قەمسەری نیگارکێش ئەو هەموو جوانییەی نەخشاندووە. کاری خۆشنووسیش لە لایەن کەسانێکەوە بە ناوەکانی محەممەد ئیبراهیم و محەممەد حوسێن کراوە.
بەشە جیاجیاکانی مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورەی کاشان
مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورە دوو نهۆمە و چەندین بەشی جیاجیای هەیە. دەروازەکەی بە کاشی تایبەتی ئەو کاتەی ئێران ڕازاوەتەوە.
کاتی گەیشتن بە ناوی مزگەوتەکە چەند بەشێکی وەک گومەزە و شوێنی مانەوەی خوێندکارانی ئائینی سرنجی گەشتیاران ڕادەکێشێت. نهۆمی یەکەم بە حەوز و باخچەوە تایبەتە بە خوێندنگە و لە سێ بەشەوە خاوەنی 12 ژوور، سندۆقخانە، ڕێڕەو و چەند بەشێکی دیکەیە. نهۆمی دووەمیش لە سەر ژوورەکان کراوەتەوە.
لە بەشەکانی دیکەی مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورە دەتوانین ئاماژە بە دوو حەوشەی چۆڵ، مەخزەنی گەورەی ئاو، سەکۆیەکی دیکە و بینای مزگەوتێک لە تەنیشت گومەزەکە بدەین. لە بەشی باشوری ڕۆژهەڵاتی گومەزەخانەش بینایەکی دیکە دەبینرێت کە ئەویش چەندین بەش لە خۆ دەگرێت. مەزاری بنەماڵەی نەراقیش لە بەشی ڕۆژهەڵات و لە دەرەوەی حەوشەی مزگەوتەکەیە.
هێشتا لەم مزگەوتەدا نوێژی بەکۆمەڵ بەڕێوە دەچێت و پێویستە گەشتیاران ڕێز لە موسڵمانان بگرن.
مزگەوت و خوێندنگەی ئاغا گەورەی کاشان چەندین شوێنی گەشتیاری دیکەش لە نزیک خۆی دەبینێت، وەک بازاڕی کۆن و مێژوویی، خانووی بروجێردییەکان، گەرماوی سوڵتان ئەحمەد و خانووی تەباتەباییەکان./.
