بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، تەنانەت بۆنی جگەرەش دەتوانێت زیان بەو کەسانە بگەێنێت کە لە نزیک کەسی جگەرەکێشدان. توێژەران لە سەر کاریگەرییەکانی دوکەڵی جگەرە هۆشدارییان داوە و کەم نین ئەو منداڵانەش کە لە بۆنی جگەرەی باوک و دایکی خۆیان تووشی کێشە دەبن.
بەدەر لەمانەش چەندین هۆکار بۆ وازهێنان لە جگەرەکێشان هەیە کە لە درێژەدا ئاماژەیان پێدەدرێت:
1 – ئێوە دەتانەوێت نموونەیەکی باش بۆ منداڵان، دۆستان و ئازیزانی خۆتان بن.
2 – بەکارهێنانی جگەرە دەتوانێت کاریگەری نەرێنی لە سەر پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانی ئێوە دابنێت. وازهێنان لە جگەرەکێشان بە واتای ئەوە دەبێت کە هیچ سنورێک لە بەردەم پەیوەندییەکانی ئێوەدا نییە، ئێوە دەتوانن بە بێ هیچ هەستکردن بە پەراوێزکەوتنێک لە گەڵ کەسانی دیکە لە پەیوەندیدا بن.
3 – وازهێنان لە جگەرەکێشان دەتوانێت کارامەیی ئێوە زیاتر بکات و چیدی ناچار نین بۆ جگەرەکێشان بەردەوام کارەکانتان ڕابگرن.
4 – ئێوە دەتوانن پارەی خۆتان لە پێناو کاری گرنگتر بەکار بێنن نەک کڕینی جگەرە.
5 – توێژینەوەیەک پیشانی داوە کە کەسانی جگەرەکێش بە شێوازی مامناوەند 1.4 ملیۆن دۆلار تێچووی کەسییان هەیە کە ئەویش تێچووەکانی کڕینی جگەرە، تێچووە پزیشکییەکانی پەیوەندیدار بە جگەرەکێشان و مووچەی کەمتر بە هۆی جگەرەکێشان و بەرکەوتنی دووکەڵی جگەرەیە.
6 – بەکارهێنانی جگەرە کاریگەریی لە سەر تەندرووستی و کارامەیی کرێکارەکان هەیە و ئەوان ڕوبەڕوی ڕۆژانی لەدەستدانی شوێنی کار دەکاتەوە.
7 – بەکارهێنانی جگەرە تێچووی خێزانەکان لە بوارەکانی پێداویستییە سەرەتایی و سەرەکییەکان وەک خواردن و خانوو بەرەو خۆی بەلاڕێدا دەبات و ڕێژەی هەژاری زیاتر دەکات.
8 – بەکارهێنانی جگەرە بە ڕێژەی 1.4 ترلیۆن دۆلاری ئەمریکی، تێچووی تەندرووستیی بۆ نەخۆشییە پەیوەندیدارەکان، لەدەستدانی سەرمایەی مرۆڤی بە هۆی نەخۆشییەکان و مردنەکانی تایبەت بە جگەرەکێشان، بە سەر کەرتی ئابوریی جیهاندا دەسەپێنێت.
9 – کەسانی جگەرەکێش ئەگەرێکی زۆرە منداڵیان نەبێت. بە پێچەوانەوە وازهێنان لە جگەرەکێشان دەتوانێت کێشەکانی تایبەت وەک منداڵ نەبوون، منداڵبوونی پێشوەختە، کۆرپەلەی بە کێشی کەم و لەبارچوونی منداڵ کەم بکاتەوە.
10 – ساڵانە بە هۆی جگەرەکێشانەوە زیاتر لە 8 ملیۆن کەس لە جیهان گیان لە دەست دەدەن.
11 – جگەرە نیوەی بەکارهێنەرەکانی دەکوژێت، بەکارهێنانی جگەرە و جۆرەکانی دیکەی دوکەڵ بە هەر شێوازێک هەڕەشە لە تەندرووستی ئێوە دەکات و هۆکاری سەرهەڵدانی جۆرەکانی نەخۆشییە.
12 – نێرگەلە زیاتر لە جگەرە زیانی هەیە.
13 – هەندێک کات جگەرەکێشان یان نێرگەلە دەتوانێت ببێتە هۆکاری نەخۆشیی شێرپەنجە دەم و ددان، کلۆربوونی ددانەکان، پەڵەی سپی و نەخۆشییەکانی پوک.
14 – نیکۆتینی نێو هەندێک دووکەڵی دیکە ئاسانتر لە جگەرەکێشان ڕاکێشی جەستە دەبێت و خوگرتن بەمەش زیاتر دەکات.
15 – ئەوانەی جۆرەکانی دوکەڵ بەرهەم دێنن، زیاتر مەترسی نەخۆشییەکانی پێستیان لە سەرە.
16 – لە هەندێک وڵات، منداڵان لە مەزراکانی وەبەرهێنانی دوکەڵەکان کار دەکەن، وەک لە ئەفغانستان بۆ وەبەرهێنانی تلیاک، کە نەک تەنیا تەندرووستی بەڵکوو خوێندەواری ئەوانیش دەخاتە مەترسییەوە.
17 – بەکارهێنانی جگەرە و جۆرەکانی دیکەی دوکەڵ دەتوانێت هەژاری زیاتر بکات، لە بەر ئەوەی کە ئەو کەسانە هەڕەشە و مەترسی زۆری نەخۆشییەکان، مردنی پێشوەختە بە هۆی شێرپەنجە، نەخۆشییەکانی هەناسەدان یان نەخۆشییەکانی پەیوەندیداریان لە سەرە و ئەمەش خێزانەکان لە داهات بێبەش دەکات و تێچووی زیاتری تەندرووستی بە سەر ئەواندا دەسەپێنێت.
18 – زۆربەی ئەوانەی لە بەشی وەبەرهێنانی جگەرە و جۆرەکانی دیکەی دوکەڵ کار و چالاکی دەکەن داهاتێکی کەمیان هەیە، لە کاتێکدا کە کۆمپانیا گەورەکان سوودێکی ئێجگار زۆریان دەبێت./.
